Goed ventileren is nodig voor een gezond binnenklimaat. Maar in veel huizen wordt verkeerd geventileerd, waardoor woningen vaak te vochtig zijn en er meer fijnstof en CO2 is dan buiten. Dit kan nadelig zijn voor de gezondheid. Oude huizen hebben zoveel kieren en naden dat ventileren vanzelf gaat, maar hoe beter de woning geïsoleerd is, hoe meer aandacht er nodig is voor ventilatie.

Energiezuinig ventileren

Ventilatie kost altijd energie, omdat er warmte uit de woning verloren gaat. Warme lucht verlaat het huis en frisse buitenlucht komt daarvoor in de plaats. Maar goed ventileren is echt belangrijk voor je gezondheid en daarom geen energieverspilling. Plaats dus zeker geen tochtborstels onder de binnendeuren want zo voorkom je juist dat er een gezonde luchtstroming ontstaat.

Er zijn drie verschillende ventilatiesystemen:

Natuurlijke ventilatie

Bijna 7 van de 10 huizen hebben alleen natuurlijke ventilatie (dus geen mechanisch ventilatiesysteem).

De eenvoudigste manier van ventileren is door continu een raam op een kier, of ventilatieroosters open te houden. Controleer regelmatig of de roosters goed werken en houd ze goed schoon.

Mechanische ventilatie

Bij mechanische ventilatie wordt de ‘vervuilde’ (en warme) lucht door een ventilator afgevoerd naar buiten. De meest bekende is de ventilatiebox boven op zolder, die de lucht uit de keuken, badkamer en toilet afvoert. De lucht hiervoor kan aangevoerd worden door roosters, of zoals bij de toilet en badkamer veel gebeurt, door de ruimte onder de deur. Vaak hebben ventilatieboxen meerdere standen. Zet de box op de hoogste stand bijvoorbeeld bij het koken en zet hem 15 minuten na het koken weer op de normale stand zodat minder warme lucht naar buiten gaat.

Een oude mechanische ventilatiebox van twaalf jaar of ouder is meestal een box op wisselstroom. Vervangen van de oude ventilatiebox door een energiezuinige nieuwe box op gelijkstroom kost ong. € 400,- inclusief installatie. Je bespaart daar zo’n 130 kWh per jaar mee. Je kunt nagaan of je een wisselstroom box hebt door op het typeplaatje te kijken: AC is wisselstroom en DC is gelijkstroom. Ook kun je met het typenummer contact opnemen met de fabrikant om het na te vragen.

Balansventilatie

Nieuwe woningen in Nederland hebben vaak balansventilatie. Je herkent het aan de ventielen in je hele woning: in de woonkamer, slaapkamers, keuken en badkamer. Het systeem zuigt schone lucht van buiten aan en voert vervuilde lucht af.

Balansventilatie heet zo omdat dit ventilatiesysteem evenveel lucht aanvoert als afvoert: aan- en afvoer zijn in balans. Meestal zit er ook een warmte-terugwin unit in (wtw): die warmt de koude lucht die binnenkomt op met de warmte van de afgevoerde lucht. Dat maakt balansventilatie een erg energiezuinig ventilatiesysteem. Je kunt balansventilatie ook vraaggestuurd maken met sensoren die CO2 en/of vocht meten. Daarmee ventileer je niet meer of minder dan nodig is en wordt het systeem nog zuiniger.

Balansventilatie is er in 2 soorten: centraal (voor het hele huis) en lokaal (per kamer). Bij centrale balansventilatie is er één ventilatie-unit die de aanvoer en afvoer van lucht in het hele huis regelt, via ventielen en kanalen. Dit systeem is vooral geschikt voor nieuwbouw, waar het tijdens de bouw kan worden aangelegd. In bestaande woningen is er een grote verbouwing nodig om in alle ruimtes een aan-of afvoerkanaal aan te leggen.

Bij lokale balansventilatie hebben één of meer ruimtes hun eigen ventilatie-unit die lucht aan- en afvoert. Het heet ook wel decentrale balansventilatie. De ventilatie-unit zit in de buitenmuur en warmt de aangevoerde (koude) lucht op met een warmtewisselaar (wtw-unit) of verwarmingsradiator. Daardoor heb je minder last van tocht: er is geen koude luchtstroom meer.

Lokale balansventilatie kun je goed in een bestaand huis laten aanleggen. Dat kan in 1 ruimte (bijvoorbeeld de woonkamer) maar ook in een paar of zelfs alle kamers. In vergelijking met natuurlijke ventilatie (via roosters, raampjes en kieren) heb je schonere lucht en verlies je minder warmte.

Bypass voor zomerse warmte

Goed aangelegde balansventilatie (zowel centraal als lokaal) heeft een ‘bypass’. Die regelt dat de aangevoerde lucht in de zomer niet wordt opgewarmd via de wtw. Alle moderne systemen hebben een bypass. Check of jouw huis er een heeft want zo’n bypass is bij oudere units niet altijd aanwezig. Achteraf laten aanleggen is mogelijk, maar vrij duur. Units die vanaf 2016 op de markt zijn hebben verplicht een bypass.